Soạn bài Tinh thần yêu nước của nhân dân ta - Ngữ văn lớp 8 (Kết nối tri thức, trang 64, tập 1)

Văn bản 'Tinh thần yêu nước của nhân dân ta' là một phần quan trọng trong chương trình Ngữ văn lớp 8, giúp học sinh khám phá sâu sắc về lòng yêu nước và tinh thần dân tộc.

EduTOPS mang đến tài liệu Soạn văn 8: Tinh thần yêu nước của nhân dân ta, một nguồn tham khảo hữu ích dành cho học sinh.

1. Sơ đồ phân tích Tinh thần yêu nước của nhân dân ta

2. Hướng dẫn soạn bài: Tinh thần yêu nước của nhân dân ta

2.1 Trước khi đọc

Câu 1. Qua những bài học từ môn Lịch sử hoặc qua những truyện lịch sử đã đọc, đã học, hành động yêu nước của nhân vật nào để lại cho em ấn tượng sâu sắc nhất? Vì sao?

Hướng dẫn giải:

Hành động yêu nước của nhân vật để lại cho em ấn tượng sâu sắc là Trần Quốc Toản bóp nát quả cam. Tuy còn nhỏ tuổi nhưng khi đó, Trần Quốc Toản đã có lòng căm thù giặc sâu sắc, ý chí quyết tâm chống lại kẻ thù xâm lược.

Câu 2. Trong cuộc sống hôm nay, con người có thể thể hiện tinh thần yêu nước bằng những cách nào?

Hướng dẫn giải:

Một số cách như: Học tập, rèn luyện để góp phần xây dựng đất nước phát triển; Tiếp thu văn hóa nước ngoài chọn lọc, trên cơ sở giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc; Quảng bá hình ảnh đất nước đối với bạn bè quốc tế…

2.2 Đọc văn bản

Câu 1. Những bằng chứng được sử dụng nhằm làm sáng tỏ điều gì?

Hướng dẫn giải:

Chứng minh lòng yêu nước của nhân dân ta.

Câu 2. Cách nêu bằng chứng ở đây có gì đáng chú ý?

Hướng dẫn giải:

Các bằng chứng được liệt kê theo mô hình “từ… đến” và sắp xếp theo trình tự hợp lý, từ quá khứ đến hiện tại, từ cá nhân đến tập thể.

Câu 3. Cần phải làm gì để phát huy tinh thần yêu nước của nhân dân ta?

Hướng dẫn giải:

Phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến.

2.3 Sau khi đọc

Trả lời câu hỏi

Câu 1. Người viết văn bản nghị luận bao giờ cũng hướng tới đối tượng cần thuyết phục. Theo em, văn bản Tinh thần yêu nước của nhân dân ta hướng tới đối tượng nào?

Hướng dẫn giải:

Đối tượng: Nhân dân Việt Nam

Câu 2. Tinh thần yêu nước của nhân dân ta là một trích đoạn của Báo cáo Chính trị tại Đại hội Đảng Lao động Việt Nam. Điều gì cho thấy phần trích này vẫn thể hiện đầy đủ các đặc điểm của một văn bản hoàn chỉnh?

Hướng dẫn giải:

Bố cục gồm 3 phần:

• Phần 1. Từ đầu đến “tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước”: Nhận định chung về lòng yêu nước
• Phần 2. Tiếp theo đến “một dân tộc anh hùng”: Chứng minh tinh thần yêu nước trong lịch sử chống ngoại xâm của dân tộc.
• Phần 3. Còn lại: Phát huy tinh thần yêu nước trong mọi công việc kháng chiến.

Câu 3. Bài nghị luận có mấy luận điểm? Nêu từng luận điểm và chỉ ra mối quan hệ giữa các luận điểm, từ đó rút ra nội dung bao quát của văn bản.

Hướng dẫn giải:

- Bài nghị luận có 3 luận điểm:

• Nhận định chung về lòng yêu nước.
• Biểu hiện của tinh thần yêu nước
• Nhiệm vụ của nhân dân

- Ba luận điểm có mối liên hệ chặt chẽ, góp phần làm sáng tỏ nội dung vấn đề nghị luận.

Câu 4. Căn cứ vào những bằng chứng khách quan nào mà tác giả khẳng định: “Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước”? Vì sao lòng yêu nước nồng nàn của nhân dân ta được tác giả xem là một “truyền thống quý báu”?

Hướng dẫn giải:

- Trong lịch sử, có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của nhân dân ta: Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung,…

- Lòng yêu nước ngày nay của nhân dân ta:

• Từ cụ già tóc bạc đến các cháu nhi đồng, trẻ thơ…ai cũng một lòng nồng nàn yêu nước, ghét giặc.
• Những chiến sĩ ngoài mặt trận chịu đói mấy ngày để bám sát lấy giặc đặng tiêu diệt giặc.
• Những công chức ở hậu phương nhịn ăn để ủng hộ bộ đội.
• Những phụ nữ khuyên chồng tòng quân mà mình thì xung phong giúp việc vận tải.
• Nam nữ nông dân và công nhân hăng hái tăng gia sản xuất.
• Những đồng bào điền chủ quyên ruộng cho Chính phủ….

- Lòng yêu nước được xem là một “truyền thống quý báu” vì xuyên suốt thời kì lịch sử, lòng yêu nước đã tạo ra một sức mạnh to lớn, giúp nhân dân Việt Nam vượt qua mọi kẻ thù xâm lược.

Câu 5. Văn nghị luận của Hồ Chí Minh bao giờ cũng hướng người đọc đi từ nhận thức tới hành động. Qua văn bản này, tác giả muốn người đọc nhận thức được điều gì và có hành động như thế nào? Những nhận thức và hành động đó có ý nghĩa như thế nào trong đời sống cộng đồng?

Hướng dẫn giải:

- Tác giả muốn người đọc nhận thức được tinh thần yêu nước là một truyền thống tốt đẹp của dân tộc, và từ đó mỗi người cần biết giữ gìn và phát huy truyền thống đó.

- Nhận thức và hành động đó có ý nghĩa quan trọng trong đời sống cộng đồng. Bởi yêu nước không chỉ là trách nhiệm của mỗi công dân, mà còn là động lực, sức mạnh để chúng ta nỗ lực hoàn thiện bản thân, đóng góp cho đất nước.

Câu 6. Theo em, những yếu tố nào đã góp phần làm nên sức thuyết phục của bài nghị luận này? Vấn đề được bàn luận trong văn bản còn có ý nghĩa trong thời đại ngày nay nữa không? Vì sao?

Hướng dẫn giải:

- Những yếu tố góp phần làm nên sức thuyết phục của bài nghị luận: bố cục chặt chẽ, luận điểm ngắn gọn, rõ ràng, mạch lạc, dẫn chứng được chọn lọc, trình bày hợp lý, giàu sức thuyết phục, cách diễn đạt trong sáng, nhiều hình ảnh so sánh độc đáo.

- Vấn đề được bàn luận trong văn bản còn có ý nghĩa trong thời đại ngày nay, dù sống trong hòa bình thì tinh thần yêu nước là nguồn sức mạnh to lớn để của mỗi dân tộc. Mỗi người cần có lòng yêu nước để cống hiến, nỗ lực xây dựng đất nước thêm phát triển, giàu đẹp.

Viết kết nối với đọc

Viết đoạn văn (khoảng 7 - 9 câu) trả lời cho câu hỏi: Phải chăng lòng yêu nước của mỗi người chỉ cần thể hiện khi Tổ quốc bị xâm lăng?

Hướng dẫn giải:

Mẫu 1

Từ xưa đến nay, dân tộc Việt Nam luôn tự hào về truyền thống yêu nước. Khi Tổ quốc bị xâm lăng, lòng yêu nước trở thành sức mạnh vô địch, giúp nhân dân đánh bại mọi kẻ thù. Trong thời bình, lòng yêu nước được thể hiện qua nhiều hành động thiết thực. Chúng ta cần có ý thức tiếp thu văn hóa nước ngoài một cách chọn lọc, đồng thời giữ gìn và phát huy những giá trị truyền thống. Nhiều bạn trẻ sau khi du học đã quyết định trở về quê hương, góp phần xây dựng đất nước. Tinh thần bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và cảnh giác trước các thế lực thù địch cũng là biểu hiện của lòng yêu nước. Như vậy, lòng yêu nước không chỉ cần thể hiện trong chiến tranh mà còn trong mọi hoàn cảnh của cuộc sống.

Mẫu 2

Lòng yêu nước là một truyền thống quý báu của dân tộc Việt Nam. Trong quá khứ, khi đất nước bị xâm lăng, lòng yêu nước đã trở thành sức mạnh to lớn, giúp nhân dân đánh bại kẻ thù. Tuy nhiên, lòng yêu nước không chỉ cần thể hiện trong chiến tranh mà còn trong thời bình. Chúng ta cần kiên quyết bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, tiếp thu văn hóa nước ngoài một cách có chọn lọc, và giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc. Thế hệ trẻ cần tích cực học tập, rèn luyện để góp phần xây dựng đất nước ngày càng phát triển. Lòng yêu nước chính là động lực để mỗi người cống hiến, đưa đất nước sánh vai với các cường quốc năm châu. Như vậy, dù trong bất kỳ hoàn cảnh nào, lòng yêu nước cũng cần được giữ gìn và phát huy.