Soạn bài Thực hành tiếng Việt trang 77 - Chân trời sáng tạo 10: Hướng dẫn chi tiết Ngữ văn lớp 10 tập 2

Bài Soạn văn 10: Thực hành tiếng Việt trang 77, do EduTOPS biên soạn, mang đến nguồn tài liệu hữu ích và chi tiết dành cho học sinh lớp 10.

Tài liệu này được thiết kế nhằm hỗ trợ học sinh lớp 10 trong việc chuẩn bị bài học một cách nhanh chóng và hiệu quả. Dưới đây là nội dung chi tiết để các bạn tham khảo và áp dụng.

Soạn bài Thực hành tiếng Việt (trang 77) - Hướng dẫn chi tiết và sáng tạo

Câu 1. Hãy chỉ ra biện pháp tu từ chêm xen và phân tích tác dụng của biện pháp ấy trong các trường hợp sau:

a.

“- Có một nàng Bạch Tuyết các bạn ơi
Với lại bảy chú lùn rất quấy!”

“- Mười chú chứ, nhìn xem, trong lớp ấy”
(Ôi những trận cười trong sáng đó lao xao).

(Hoàng Nhuận Cầm)

b. Đoạn ông mở gói giấy, lấy ra cục a ngùy - cái thứ thuốc dẻo quánh, màu vàng xỉn mà tôi đã thấy dạo trước - véo một miếng gắn vào đầu một cọng sậy. (Đoàn Giỏi)

c. Tôi thì không bao giờ quên cô ấy, mặc dù thực ra là có gì đâu một tình cờ như thế, một gặp gỡ vẩn vơ, lưu luyến mơ hồ gần như không có thật mà năm tháng cuộc đời cứ mãi chồng chất lên muốn xóa nhòa. (Bảo Ninh)

Gợi ý:

a.

• Biện pháp tu từ chêm xen: (Ôi những trận cười trong sáng đó lao xao).
• Tác dụng: Bộc lộ cảm xúc vui vẻ, hồn nhiên và trong trẻo của tuổi học trò.

b.

• Biện pháp tu từ chêm xen: cái thứ thuốc dẻo quánh, màu vàng xỉn mà tôi đã thấy dạo trước
• Tác dụng: Cung cấp thông tin chi tiết, giúp người đọc hình dung rõ hơn về “cục a ngùy”.

c.

• Biện pháp tu từ chêm xen: mặc dù thực ra là có gì đâu một tình cờ như thế, một gặp gỡ vẩn vơ, lưu luyến mơ hồ gần như không có thật mà năm tháng cuộc đời cứ mãi chồng chất lên muốn xóa nhòa.
• Tác dụng: Làm nổi bật tâm trạng hoài niệm và sự nuối tiếc của nhân vật “tôi”.

Câu 2. Hãy chỉ ra biện pháp tu từ liệt kê và phân tích tác dụng của biện pháp ấy trong các trường hợp sau:

a. Cái lành lạnh của hơi nước sông ngòi, mương rạch, của đất ẩm và dưỡng khí thảo mộc thở ra từ bình minh. (Đoàn Giỏi)

b. Mấy con kì nhông nằm vươn mình phơi lưng trên gốc cây mục, sắc da lưng luôn luôn biến đổi từ xanh hóa vàng, từ vàng hóa đỏ, từ đỏ hóa tím xanh... (Đoàn Giỏi)

c. Bà con xem, Đăm Săn uống không biết say, ăn không biết no, chuyện trò không biết chán. (Trích sử thi Đăm Săn)

d. Tôi đã cầm cây xà gạc phát rẫy mới này, tôi rạch rừng, tôi giết tê giác trong thung, giết cọp beo trên núi, giết kên kên, quạ dữ trên ngọn cây, chém ma thiêng quỷ ác trên đường đi. (Trích sử thi Đăm Săn)

Gợi ý:

a.

• Biện pháp tu từ liệt kê: sông ngòi, mương rạch, của đất ẩm và dưỡng khí thảo mộc
• Tác dụng: Làm nổi bật sự đa dạng và phong phú của các yếu tố tạo nên cái lành lạnh buổi sớm.

b.

• Biện pháp tu từ liệt kê: từ xanh hóa vàng, từ vàng hóa đỏ, từ đỏ hóa tím xanh…
• Tác dụng: Miêu tả sinh động sự biến đổi kỳ diệu của sắc da kì nhông, tạo hình ảnh sống động.

c.

• Biện pháp tu từ liệt kê: uống không biết say, ăn không biết no, chuyện trò không biết chán
• Tác dụng: Khắc họa rõ nét sức mạnh phi thường và tính cách hào sảng của nhân vật Đăm Săn.

d.

• Biện pháp tu từ liệt kê: tê giác trong thung, giết cọp beo trên núi, giết kên kên, quạ dữ trên ngọn cây, chém ma thiêng quỷ ác trên đường đi
• Tác dụng: Thể hiện sự dũng mãnh và tài năng vượt trội của Đăm Săn trong hành trình chinh phục thiên nhiên và kẻ thù.

Câu 3. Một ngôn ngữ được coi là phát triển khi nó ngày càng mang tính trí tuệ hóa và quốc tế hóa. Điều này càng trở nên quan trọng khi đặt tiếng Việt trong bối cảnh thời đại hiện nay: thời đại của thông tin, của trí tuệ; thời đại của hội nhập khu vực và toàn cầu.

(Phạm Văn Đồng)

Hãy thử đảo ngược thứ tự các bộ phận trong các phép liệt kê ở đoạn văn trên và rút ra nhận xét: Về mặt ý nghĩa, các phép liệt kê này có sự khác biệt như thế nào?

Gợi ý:

- Thử đảo: …. Điều này rất quan trọng khi ta đặt tiếng Việt trong bối cảnh thời đại ngày nay: thời đại của trí tuệ, của thông tin; thời đại của hội nhập toàn cầu, hội nhập khu vực,...

- Nhận xét:

• Câu gốc: Đảm bảo tính lô-gíc, các bộ phận được sắp xếp theo trình tự tăng tiến, từ nhỏ đến lớn, từ cụ thể đến tổng quát.
• Câu đã đảo thứ tự: Phép liệt kê tăng tiến bị phá vỡ, làm mất đi tính lô-gíc và sự bao trùm của các yếu tố.

Từ đọc đến viết

Viết một đoạn văn (khoảng 150 đến 200 chữ) sử dụng biện pháp liệt kê và chêm xen để trình bày một trong hai nội dung sau:

a. Kể lại ấn tượng sâu sắc của bạn về một vùng đất mà bạn đã từng đặt chân đến.

b. Chia sẻ cảm nhận của bạn về một nhân vật để lại ấn tượng mạnh mẽ khi đọc hai tác phẩm Đất rừng phương Nam (Đoàn Giỏi) và Giang (Bảo Ninh).