Soạn bài Con đường mùa đông - Kết nối tri thức Ngữ văn lớp 11 trang 61 sách Kết nối tri thức tập 1

Tài liệu Soạn văn 11: Con đường mùa đông sẽ được EduTOPS cập nhật chi tiết ngay sau đây, mang đến nguồn tham khảo chất lượng cho học sinh.

Các bạn học sinh lớp 11 có thể tham khảo tài liệu này để tích lũy thêm kiến thức, chuẩn bị kỹ lưỡng cho bài học và nâng cao kỹ năng phân tích văn học.

Hướng dẫn soạn bài Con đường mùa đông - Khám phá tác phẩm văn học đầy cảm xúc và ý nghĩa sâu sắc.

Trước khi đọc

Hãy tưởng tượng những thách thức tâm lý mà một người cô đơn phải đối mặt khi bước đi trên con đường lạnh giá và vắng vẻ. Theo bạn, làm thế nào để vượt qua những thử thách đó?

- Những thử thách tâm lý mà một người cô đơn trên con đường lạnh lẽo có thể gặp phải: Cảm giác cô độc, lạc lõng; Mất phương hướng…

- Để vượt qua những thử thách này, con người cần rèn luyện ý chí mạnh mẽ và xây dựng sự tự tin…

Đọc văn bản

Câu 1. Sự tương phản giữa ngoại cảnh và những hình ảnh trong tâm tưởng được thể hiện như thế nào?

- Ngoại cảnh: Khung cảnh thiên nhiên Nga đẹp đẽ, hoang sơ trong mùa đông lạnh giá.

- Hình ảnh trong tâm tưởng: Đêm đông lạnh lẽo, cô đơn và hiu quạnh.

Câu 2. Lời than “Ôi buồn đau, ôi cô lẻ…” kết nối tâm tưởng nhân vật trữ tình với ai và ở đâu?

Lời than “Ôi buồn đau, ôi cô lẻ…” kết nối tâm tưởng nhân vật trữ tình với nhân vật “em”, trong một không gian ấm áp với lò lửa đỏ và tiếng kim đồng hồ tích tắc.

Câu 3. Những hình tượng thơ trong bài được nhắc lại theo cách nào?

Những hình tượng thơ trong bài được nhắc lại theo chiều ngược lại, tạo nên sự đối lập và chiều sâu cho tác phẩm.

Sau khi đọc

Câu 1. Nhan đề bài thơ Con đường mùa đông gợi cho bạn những liên tưởng gì?

Nhan đề bài thơ gợi lên hình ảnh một con đường lạnh lẽo, vắng vẻ. Qua đó, tác giả dường như muốn thể hiện nỗi niềm cô đơn, lạc lõng của chính mình.

Câu 2. Những hình ảnh (“trăng”, “cột sọc chỉ đường”) và âm thanh (“tiếng lục lạc”, “kim đồng hồ kêu tích tắc”) trong bài thơ đã miêu tả mâu thuẫn giữa nỗi buồn và ý thức vượt qua trở ngại của nhân vật trữ tình trên con đường mùa đông như thế nào?

Những hình ảnh (“trăng”, “cột sọc chỉ đường”) và âm thanh (“tiếng lục lạc”, “kim đồng hồ kêu tích tắc”) hiện lên với một trạng thái đượm buồn. Tuy nhiên, trong mỗi sự vật, ta đều thấy sự cố gắng vượt qua trở ngại của tác giả, mang ý nghĩa tích cực như: cột sọc chỉ đường – chào đón ta, kim đồng hồ tích tắc – xua tan sự tẻ nhạt…

=> Nội tâm nhân vật trữ tình đang đấu tranh mạnh mẽ giữa một bên là nỗi buồn bã, cô đơn vì nhớ nhà, nhớ quê hương và một bên là sự gắng gượng, tự an ủi để vượt qua.

Câu 3. Xác định những hình ảnh, hoạt động tương phản trong khổ thơ 4. Nhân vật trữ tình xuất hiện ở khổ thơ này có còn chìm trong cảnh vật u buồn nữa không? Vì sao?

- Xác định những hình ảnh, hoạt động tương phản trong khổ thơ 4:

• Tương phản bên ngoài về ánh sáng và màu sắc của những hình ảnh “ánh lửa”, “mái lều”, “rừng sâu”, “tuyết” (trắng)
• Tương phản giữa cái không có và cái chỉ có, cái không có ấm áp và cái chỉ có lạnh lẽo.
• Tương phản giữa tâm cảnh và ngoại cảnh, thể hiện sự tách biệt tâm tưởng của nhân vật trữ tình khỏi thực tại bên ngoài.
• Tương phản trong chuyển động ngược chiều giữa cảnh vật và người lữ hành, nhấn mạnh sự vận động không ngừng về phía trước.

- Nhân vật trữ tình xuất hiện ở khổ thơ này không còn chìm trong cảnh vật u buồn nữa vì nó không ngừng vận động ngược chiều với cảnh vật, hướng về phía trước, bỏ lại nỗi buồn sau lưng.

Câu 4. Xác định không gian, thời gian tâm tưởng của nhân vật trữ tình trong hai khổ thơ 5 - 6. Hãy hình dung nhân vật trữ tình được tận hưởng những gì và tiếp tục đấu tranh với nỗi buồn ra sao.

- Không gian: bên lò lửa đỏ

- Thời gian: ngày mai, đêm đông

- Nhân vật trữ tình tận hưởng tâm trạng nhớ thương của người lữ khách, nhưng không bi lụy, tuyệt vọng mà đấu tranh với nỗi buồn bằng cách gọi tên người yêu, hy vọng có thể trở về đoàn tụ.

Câu 5. Những hình tượng “xe tam mã”, “bài ca của người xà ích”, “mái lều, ánh lửa”, “Nhi-na” có ý nghĩa tinh thần thế nào đối với hành trình của nhân vật trữ tình trên “con đường mùa đông”?

- Hình tượng “xe tam mã” tượng trưng cho sự chuyển động nhanh chóng, như bay lên, vượt qua mọi trở ngại trên con đường mùa đông của nước Nga.

- “Bài ca của người xà ích”: Lời ca dân gian vang lên qua tiếng hát của người đánh xe, như tiếng vọng thân thuộc từ cội nguồn dân tộc, nhắc nhở về quy luật luân chuyển giữa nỗi buồn và niềm vui trong cuộc đời.

- “Mái lều, ánh lửa”: Gợi lên ý niệm về mái ấm gia đình, nơi dừng chân ấm áp và bình yên, nơi có ánh sáng và hơi ấm xua tan cái lạnh lẽo.

Câu 6. Nêu nhận xét về những hình tượng thơ được điểm lại trong khổ thơ cuối. Hãy chia sẻ suy nghĩ của bạn về cách lấy lại cảm giác bình yên trên những “con đường mùa đông” trong cuộc đời.

- Những hình tượng thơ trong khổ thơ cuối diễn tả sâu sắc hơn tâm trạng của người lữ hành, từ mơ tưởng trở về thực tại, với con đường mùa đông lạnh lẽo, nơi chứa đựng nỗi buồn xa vắng và cô đơn.

- Cách lấy lại cảm giác bình yên trên những “con đường mùa đông” trong cuộc đời: Hãy nghĩ về những điều tốt đẹp, như gia đình, người thân yêu, để tìm thấy sự ấm áp và an ủi.

Câu 7. Bạn có nhận xét gì về cấu tứ của bài thơ? Hãy liên hệ với một bài thơ khác có cùng kiểu cấu tứ này mà bạn biết.

Cấu tứ hành trình của bài thơ kết hợp dòng tâm tưởng của nhân vật trữ tình với hình tượng xuyên suốt, mâu thuẫn tâm trạng được triển khai qua từng khía cạnh của hình tượng, kết thúc bằng việc giải quyết mâu thuẫn, tạo nên cảm xúc hài hòa và sâu lắng.

Kết nối đọc - viết

Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) về một hình ảnh mang ý nghĩa tượng trưng mà bạn cho là đặc sắc nhất trong bài thơ Con đường mùa đông.

Gợi ý:

Bài thơ Con đường mùa đông của Pu-skin gợi lên hình ảnh một con đường lạnh lẽo, vắng vẻ, qua đó thể hiện nỗi niềm cô đơn, lạc lõng của tác giả. Hình ảnh “con đường mùa đông” không chỉ khắc họa tâm trạng buồn bã, cô đơn của người lữ khách mà còn tái hiện vẻ đẹp thiên nhiên mùa đông nước Nga. Khung cảnh vắng lặng, trải dài vô tận, được tô điểm bởi âm thanh du dương của tiếng lục lạc đơn điệu và khúc hát dân ca của người xà ích. Thiên nhiên trong bài thơ hiện lên trong trẻo, thanh khiết, đẹp một cách chân thực, tự nhiên và sống động.