Soạn bài Chùm ca dao về quê hương đất nước - Ngữ văn lớp 6 trang 89 sách Kết nối tri thức tập 1: Hướng dẫn chi tiết và sâu sắc

Chùm ca dao về quê hương đất nước sẽ được khám phá trong chương trình Ngữ văn lớp 6, thuộc bộ sách Kết nối tri thức, tập 1. Đây là một phần quan trọng giúp học sinh hiểu sâu hơn về văn hóa và tình yêu quê hương.

EduTOPS mang đến tài liệu Soạn văn 6: Chùm ca dao về quê hương đất nước. Hãy cùng khám phá chi tiết ngay sau đây để nắm vững kiến thức và cảm nhận sâu sắc hơn về giá trị văn hóa dân tộc.

1. Soạn Chùm ca dao về quê hương đất nước siêu ngắn

Trả lời câu hỏi

Câu 1. (trang 92 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Đọc các bài ca dao 1, 2 và cho biết: Mỗi bài ca dao gồm bao nhiêu dòng? Cách phân bổ số tiếng trong mỗi dòng thể hiện đặc điểm gì của thể thơ lục bát?

Hướng dẫn giải:

- Số dòng: 4 dòng.

- Số tiếng ở mỗi dòng: dòng 1 và dòng 3 có 6 tiếng, dòng 2 và dòng 4 có 8 tiếng.

=> Thơ lục bát được cấu tạo từ các cặp câu, tạo nên một bài thơ hoàn chỉnh.

Câu 2. (trang 92 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Đối chiếu với nội dung trong phần Tri thức ngữ văn ở đầu bài, hãy xác định cách gieo vần, ngắt nhịp và sự phối hợp thanh điệu trong các bài ca dao 1 và 2.

Hướng dẫn giải:

- Bài ca dao 1:

• Cách gieo vần: đà - gà, Xương - gương.
• Thanh điệu: tiếng đà, Xương, sương, Hồ là thanh bằng; tiếng trúc, Võ, tỏa, Thái là thanh trắc.
• Nhịp thơ: 2/2/2

- Bài ca dao 2:

• Cách gieo vần: xa - ba, đồng - trông
• Thanh điệu: tiếng xa, đồng, trông, Cờ là thanh bằng; tiếng Lạng, núi, lại là thanh trắc.
• Nhịp thơ: 4/4.

Câu 3. (trang 92 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

So với hai bài ca dao đầu, bài ca dao 3 là một biến thể của thể thơ lục bát. Hãy phân tích tính chất biến thể của bài ca dao này qua các yếu tố: số tiếng trong mỗi dòng, cách gieo vần, và sự phối hợp thanh điệu.

Hướng dẫn giải:

- Số tiếng mỗi dòng: câu 1, 2 và 4 có 8 tiếng, câu 3 có 6 tiếng.

- Cách gieo vần: không tuân theo quy tắc truyền thống.

Câu 4. (trang 92 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Trong cụm từ 'mặt gương Tây Hồ', tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ nào? Hãy phân tích tác dụng của biện pháp tu từ đó trong việc miêu tả vẻ đẹp thiên nhiên.

Hướng dẫn giải:

- Biện pháp tu từ: ẩn dụ.

- Tác dụng: làm nổi bật vẻ đẹp của thiên nhiên, tạo hình ảnh sinh động và gợi cảm.

Câu 5. (trang 92 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Hãy nêu cảm nhận của em về tình cảm mà tác giả dân gian gửi gắm qua câu nhắn nhủ: 'Ai ơi đứng lại mà trông'. Đồng thời, hãy tìm một số câu ca dao hoặc tục ngữ có sử dụng từ 'ai' hoặc lời nhắn 'ai ơi'.

Hướng dẫn giải:

- Tình cảm được gửi gắm: tình yêu quê hương, sự trân trọng và gắn bó với nguồn cội.

- Một số câu ca dao, tục ngữ: 'Ai ơi bưng bát cơm đầy, Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần.'

Ai ơi đừng bỏ ruộng hoang
Bao nhiêu tấc đất tấc vàng bấy nhiêu

Câu 6. (trang 92 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Bài ca dao 3 đã sử dụng những từ ngữ và hình ảnh nào để miêu tả thiên nhiên xứ Huế? Những từ ngữ và hình ảnh đó giúp em hình dung như thế nào về cảnh sông nước nơi đây?

Hướng dẫn giải:

- Bài ca dao 3 sử dụng các từ ngữ và hình ảnh: Đông Ba, Đập Đá, Vĩ Dạ, ngã ba Sình, bóng trăng, tiếng hò.

- Cảnh sông nước xứ Huế hiện lên thơ mộng, êm đềm và đầy chất thơ.

Câu 7. (trang 92 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Các bài ca dao trữ tình thường bộc lộ trực tiếp tình cảm và cảm xúc của con người. Qua chùm ca dao trên, em cảm nhận được điều gì về tình cảm của tác giả dân gian đối với quê hương đất nước?

Hướng dẫn giải:

Tình cảm yêu mến chân thành, sâu sắc và tha thiết với quê hương, đất nước.

Viết kết nối với đọc

Viết đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu) nêu cảm nghĩ của em về một danh lam thắng cảnh của quê hương đất nước.

Hướng dẫn giải:

- Giới thiệu chung về danh lam thắng cảnh của quê hương, đất nước.

- Những nét đẹp độc đáo và ấn tượng của danh lam thắng cảnh đó.

- Tình cảm sâu sắc và niềm tự hào dành cho danh lam thắng cảnh quê hương

2. Soạn bài Chùm ca dao về quê hương đất nước - Hướng dẫn chi tiết và đầy đủ

2.1 Trước khi đọc

1. Đối với em, quê hương yêu dấu là nơi em chào đời và trưởng thành. Những ký ức đẹp đẽ và sâu sắc nhất về quê hương: phong cảnh trữ tình, con người thân thiện và hiếu khách.

2. Bài thơ yêu thích nhất về quê hương: Quê hương (Đỗ Trung Quân)

2.2 Đọc văn bản

1. Bài 1

Gió đưa cành trúc la đà,
Tiếng chuông Trấn Võ canh gà Thọ Xương.
Mịt mờ khói toả ngàn sương,
Nhịp chày Yên Thái, mặt gương Tây Hồ.

- Nội dung: Vẻ đẹp của mảnh đất Thăng Long thuở xưa

- Những nét đẹp tiêu biểu: tiếng chuông Trấn Võ, canh gà Thọ Xương, nhịp chày Yên Thái, mặt gương Tây Hồ.

2. Bài 2

Ðường lên xứ Lạng bao xa?
Cách ba quả núi với ba quãng đồng.
Ai ơi đứng lại mà trông,
Kìa núi thành Lạng kìa sông Tam Cờ.

- Nội dung: Vẻ đẹp của mảnh đất xứ Lạng.

- Lời nhắn nhủ phải ghi nhớ quê hương, nguồn cội.

3. Bài 3

Đò từ Đông Ba, đò qua Đập Đá,
Đò về Vĩ Dạ, thẳng ngã ba Sình.
Lờ đờ bóng ngả trăng chênh,
Tiếng hò xa vọng, nặng tình nước non.

- Nội dung: Vẻ đẹp của mảnh đất xứ Huế.

- Những địa danh tiêu biểu: Đông Ba, Đập Đá, Vĩ Dạ, ngã ba Sình.

- Nét đẹp của xứ Huế mộng mơ, êm đềm.

2.3 Sau khi đọc

Trả lời câu hỏi

Câu 1. (trang 92 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Đọc các bài ca dao 1, 2 và cho biết: Mỗi bài ca dao gồm bao nhiêu dòng? Cách phân bổ số tiếng trong mỗi dòng thể hiện đặc điểm gì của thể thơ lục bát?

Hướng dẫn giải:

- Mỗi bài ca dao có 4 dòng.

- Cách phân bổ số tiếng ở mỗi dòng: dòng 1 và dòng 3 có 6 tiếng, dòng 2 và dòng 4 có 8 tiếng.

- Cách phân bổ số tiếng này cho thấy các câu thơ lục bát bao gồm các cặp câu tạo thành một bài.

Câu 2. (trang 92 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Đối chiếu với nội dung trong phần Tri thức ngữ văn ở đầu bài, hãy xác định cách gieo vần, ngắt nhịp và sự phối hợp thanh điệu trong các bài ca dao 1 và 2.

Hướng dẫn giải:

- Bài ca dao 1:

• Cách gieo vần: đà - gà, Xương - gương.
• Thanh điệu: tiếng đà, Xương, sương, Hồ là thanh bằng; tiếng trúc, Võ, tỏa, Thái là thanh trắc.
• Nhịp thơ: 2/2/2

- Bài ca dao 2:

• Cách gieo vần: xa - ba, đồng - trông
• Thanh điệu: tiếng xa, đồng, trông, Cờ là thanh bằng; tiếng Lạng, núi, lại là thanh trắc.
• Nhịp thơ: 4/4.

Câu 3. (trang 92 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

So với hai bài ca dao đầu, bài ca dao 3 là một biến thể của thể thơ lục bát. Hãy phân tích tính chất biến thể của bài ca dao này qua các yếu tố: số tiếng trong mỗi dòng, cách gieo vần, và sự phối hợp thanh điệu.

Hướng dẫn giải:

- Số tiếng mỗi dòng: Câu 1, 2 và 4 có 8 tiếng, câu 3 có 6 tiếng.

- Cách gieo vần: Không tuân theo quy tắc truyền thống.

Câu 4. (trang 92 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Trong cụm từ 'mặt gương Tây Hồ', tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ nào? Hãy phân tích tác dụng của biện pháp tu từ đó trong việc miêu tả vẻ đẹp thiên nhiên.

Hướng dẫn giải:

- Biện pháp tu từ: ẩn dụ.

- Tác dụng: Làm nổi bật vẻ đẹp trong xanh và tĩnh lặng của mặt nước Tây Hồ.

Câu 5. (trang 92 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Hãy nêu cảm nhận của em về tình cảm mà tác giả dân gian gửi gắm qua câu nhắn nhủ: 'Ai ơi đứng lại mà trông'. Đồng thời, hãy tìm một số câu ca dao hoặc tục ngữ có sử dụng từ 'ai' hoặc lời nhắn 'ai ơi'.

Hướng dẫn giải:

- Tình cảm được gửi gắm: lời nhắc nhở phải ghi nhớ quê hương, cội nguồn dân tộc.

- Một số câu ca dao, tục ngữ: 'Ai ơi bưng bát cơm đầy, Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần.'

Ai ơi đứng lại mà trông,

Kìa vạc nấu đó, kìa sông đãi bìa.

*

Ai ơi đừng bỏ ruộng hoang
Bao nhiêu tấc đất tấc vàng bấy nhiêu.

*

Ai ơi bưng bát cơm đầy
Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần.

Câu 6. (trang 92 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Bài ca dao 3 đã sử dụng những từ ngữ và hình ảnh nào để miêu tả thiên nhiên xứ Huế? Những từ ngữ và hình ảnh đó giúp em hình dung như thế nào về cảnh sông nước nơi đây?

Hướng dẫn giải:

- Bài ca dao 3 sử dụng các từ ngữ và hình ảnh: Đông Ba, Đập Đá, Vĩ Dạ, ngã ba Sình, bóng trăng, tiếng hò.

- Cảnh sông nước xứ Huế hiện lên thơ mộng, êm đềm và đầy chất thơ.

Câu 7. (trang 92 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Các bài ca dao trữ tình thường bộc lộ trực tiếp tình cảm và cảm xúc của con người. Qua chùm ca dao trên, em cảm nhận được điều gì về tình cảm của tác giả dân gian đối với quê hương đất nước?

Hướng dẫn giải:

• Tình yêu quê hương đất nước.
• Lòng tự hào trước vẻ đẹp của quê hương.

Viết kết nối với đọc

Viết đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu) nêu cảm nghĩ của em về một danh lam thắng cảnh của quê hương đất nước.

Hướng dẫn giải:

Mẫu 1

Hà Nội - thủ đô của nước Việt Nam là quê hương của em. Đó là một thành phố rộng lớn và sôi động với những tòa nhà cao tầng san sát, những con đường tấp nập người qua lại. Hà Nội nổi tiếng với các điểm tham quan như hồ Gươm, tháp Rùa, đền Ngọc Sơn, chùa Một Cột, Văn miếu Quốc Tử Giám và Hoàng Thành Thăng Long, thu hút hàng triệu du khách mỗi năm. Con người Hà Nội thanh lịch, hiếu khách, và mỗi mùa thành phố lại khoác lên mình một vẻ đẹp riêng. Hà Nội là sự kết hợp hài hòa giữa nét hiện đại và cổ kính, khiến ai đến đây cũng phải say mê. Em yêu tất cả những gì thuộc về thành phố này.

Mẫu 2

Chùa Hương là một danh lam thắng cảnh nổi tiếng của Việt Nam, mang đậm dấu ấn văn hóa và tín ngưỡng. Em đã có dịp thăm chùa Hương cùng gia đình vào dịp Tết và cảm nhận được vẻ đẹp độc đáo của nơi này. Kiến trúc chùa hòa quyện với thiên nhiên hùng vĩ, tạo nên một khung cảnh thanh bình, an lạc. Chùa Hương không chỉ là nơi linh thiêng mà còn là biểu tượng của lịch sử và văn hóa dân tộc. Đến đây, tâm hồn em như được thanh lọc, mọi lo toan cuộc sống dường như tan biến. Chùa Hương thực sự là một điểm đến tâm linh và văn hóa đáng tự hào của Hà Nội.

Mẫu 3

Bãi biển Mỹ Khê, Đà Nẵng, là một trong những danh lam thắng cảnh đẹp nhất Việt Nam. Bãi cát trắng mịn trải dài, nước biển trong xanh và sóng êm dịu quanh năm tạo nên một khung cảnh tuyệt vời. Những hàng dừa xanh mát cùng dãy núi Ngũ Hành Sơn hùng vĩ phía xa càng tô điểm thêm vẻ đẹp của nơi này. Bình minh và hoàng hôn ở Mỹ Khê mang đến cảm giác yên bình, thư thái. Các nhà hàng, khách sạn hiện đại ven biển thu hút nhiều du khách đến trải nghiệm. Em cảm thấy vô cùng yêu thích và tự hào về bãi biển Mỹ Khê, một điểm đến không thể bỏ qua khi đến Đà Nẵng.