Soạn bài Cà Mau quê xứ - Kết nối tri thức Ngữ văn 11, trang 45, sách Kết nối tri thức tập 2

Hôm nay, EduTOPS mang đến cho bạn tài liệu Soạn văn 11: Cà Mau quê xứ, nằm trong bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống, tập 2, giúp học sinh khám phá sâu sắc văn học Việt Nam.

Nội dung bài soạn được thiết kế để hỗ trợ học sinh lớp 11 chuẩn bị bài học một cách nhanh chóng và toàn diện. Dưới đây là những hướng dẫn chi tiết giúp bạn nắm vững kiến thức và áp dụng hiệu quả.

Soạn bài Cà Mau quê xứ - Hướng dẫn chi tiết và sâu sắc

Trước khi đọc - Khám phá và suy ngẫm

Câu 1. Ba tiếng “Mũi Cà Mau” gợi lên trong bạn những suy nghĩ, cảm xúc gì?

Ba tiếng “Mũi Cà Mau” gợi lên hình ảnh về vùng đất cực Nam của Tổ quốc, nơi xa xôi và đầy bí ẩn.

Câu 2. Bạn đã biết được gì về vùng đất Mũi Cà Mau (qua sách báo, phim ảnh và các phương tiện truyền thông,...)?

Mũi Cà Mau nằm ở phía tây, thuộc xóm Mũi, xã Đất Mũi, huyện Ngọc Hiển, tỉnh Cà Mau, cách thành phố Cà Mau hơn 100 km. Phía bên trái là biển Đông, bên phải là biển Tây, còn gọi là Vịnh Thái Lan.

Đọc văn bản - Khám phá và cảm nhận

Câu 1. Tác giả đến Mũi Cà Mau với mục đích gì?

Mục đích của tác giả là đi du lịch và khám phá vùng đất này.

Câu 2. Hình ảnh nhà thơ Nguyễn Bính xuất hiện trong liên tưởng góp phần tô đậm thêm tâm trạng gì của người viết?

Tâm trạng nhớ quê hương da diết được thể hiện rõ nét qua hình ảnh nhà thơ Nguyễn Bính.

Câu 3. Từ “xứ” được nói ở đây có kết nối như thế nào với nhan đề?

Từ “xứ” trong văn bản ám chỉ Mũi Cà Mau, tạo sự liên kết chặt chẽ với nhan đề.

Sau khi đọc - Khám phá và suy ngẫm

Câu 1. Tác giả có tâm thế như thế nào khi đến với Mũi Cà Mau? Tâm thế đó có ý nghĩa gì đối với người viết tản văn?

- Tác giả đến Mũi Cà Mau với tâm thế “đi chơi”, mang lại cảm giác nhẹ nhàng, thoải mái và vui vẻ.

- Tâm thế này giúp tác giả khơi nguồn cảm hứng, khám phá những cảm xúc mới mẻ để quan sát, trải nghiệm và sáng tác.

Câu 2. Tính chất tươi mới, sống động của thực tế đời sống con người vùng Đất Mũi được thể hiện qua những khung cảnh, nhân vật nào?

Một số khung cảnh và nhân vật tiêu biểu:

- Anh bạn nhà văn Đất Mũi kể về những khoảnh khắc xúc động của du khách: “Người ôm cây cột mốc, kẻ ôm cây đước, kẻ lại nằm lăn xuống bùn lầy để… khóc vì sướng”.

- Cảnh nhóm nhà báo cởi trần ngồi lai rai tại những ngôi nhà ở xã Đất Mũi, qua câu chuyện về những con người cụ thể, giúp hiểu thêm về cách sống và làm ăn của người dân nơi đây.

- Cảnh những người phụ nữ ngồi lột thịt ghẹ tại cơ sở gia công thực phẩm của vợ chồng anh Phúc, chị Tuyết - một bức tranh sinh động về lao động của người dân Đất Mũi.

- Câu chuyện về sự lựa chọn giữa con tôm và cây đước, liên quan đến sinh mệnh chính trị của nhiều người, được kể lại trong ngôi nhà của Phó Chủ tịch xã Đất Mũi, Lê Hoàng Liêm.

Câu 3. Đến với Mũi Cà Mau, tác giả liên tưởng đến những nhà thơ, nhà văn nào đã có duyên nợ với vùng đất này? Những liên tưởng đó có ý nghĩa gì?

- Tác giả liên tưởng đến những nhà thơ, nhà văn đã gắn bó với vùng đất này:

• Trước Cách Mạng: Nguyễn Bính, nhà thơ lãng mạn đã đặt chân đến Mũi Cà Mau trong những chuyến “giang hồ” như nhà thơ tự nhận.
• Cuộc kháng chiến chống Mỹ: Nguyễn Tuân với bài bút kí “Khi nào Bắc Nam được thống nhất, anh sẽ vô thăm đâu trước tiên?”
• Anh Đức: bút kí Bức thư Cà Mau
• Xuân Diệu: bài thơ Mũi Cà Mau
• Sơn Nam - “một pho từ điển sống về Nam Bộ”
• Nguyễn Ngọc Tư - một nhà văn sống và viết ở Cà Mau

- Ý nghĩa: Mũi Cà Mau là nguồn cảm hứng sáng tạo cho nhiều nhà văn, nhà thơ. Đến với Mũi Cà Mau cũng là đến với một vùng đất giàu chất văn chương, đặt ra những thách thức sáng tạo cho tác giả.

Câu 4. Chất trữ tình được thể hiện như thế nào trong bài tản văn?

- Người viết đến Mũi Cà Mau với tâm thế nhẹ nhàng, nhưng thực chất là để thỏa mãn nỗi “khát khao hạt phù sa tươi mới”. Những rung động tức thì và mới mẻ trong tâm hồn khi tiếp xúc với con người và cảnh vật đã thay thế cho sự hiểu biết về vùng đất này qua những trang văn của người khác.

- Mượn lời văn của nhà văn Nguyễn Ngọc Tư để diễn tả nỗi niềm: “Cá thò lò… lạ lắm sao?”

- Cảm nhận được sự bồi hồi kỳ lạ trong lòng mình trước những cách bày tỏ xúc động của nhiều người từ khắp nơi đổ về đây.

- Quan sát cảnh quan, sản vật, con người, lắng nghe lời ăn tiếng nói của “quê xứ Cà Mau” với tình yêu mến, gần gũi và thân tình.

- Không thể giấu được niềm xúc động kín đáo khi rời Mũi Cà Mau: “Than hầm từ thân cây… chợt cay nhòe”.

=> Chất trữ tình được thể hiện trực tiếp (người viết tự bộc lộ cảm xúc) và gián tiếp (những hình ảnh khách quan của cuộc sống có sức lay động, tình cảm người đọc nhờ cách tái hiện của tác giả).

Câu 5. Dưới ngòi bút của tác giả, sắc màu riêng của vùng Đất Mũi hiện lên như thế nào?

Câu 6. Nêu nhận xét của bạn về cách sử dụng ngôn ngữ và các biện pháp tu từ trong tác phẩm.

Kết nối đọc - viết - Khám phá và sáng tạo

Từ ý của câu “Không có khói, mà sao bước chân lên tàu rời Mũi, mắt tôi chợt cay nhòe”, hãy viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) chia sẻ cảm xúc của bạn về Mũi Cà Mau.