Hướng dẫn Soạn bài Tiếng gà trưa - Ngữ văn lớp 7 trang 49 sách Cánh diều tập 1: Chi tiết và dễ hiểu

EduTOPS mang đến bài Soạn văn 7: Tiếng gà trưa, trích từ sách Cánh diều, tập 1, giúp học sinh nắm vững kiến thức và chuẩn bị bài hiệu quả.

Học sinh lớp 7 có thể tham khảo tài liệu này để chuẩn bị bài trước khi đến lớp một cách nhanh chóng và đầy đủ. Nội dung chi tiết được trình bày ngay sau đây, giúp các em tiếp cận bài học một cách dễ dàng và sâu sắc hơn.

1. Soạn bài Tiếng gà trưa siêu ngắn

Câu 1. (trang 51 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Cảm xúc nào là cảm xúc xuyên suốt bài thơ Tiếng gà trưa? Cảm xúc đó được khơi gợi từ điều gì? Em hiểu người xưng “cháu” trong bài thơ là ai?

Hướng dẫn giải: 

• Cảm xúc: nỗi nhớ
• Khơi gợi từ: tiếng gà trưa
• “Cháu”: người chiến sĩ xa nhà

Câu 2. (trang 51 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Dòng thơ “Tiếng gà trưa” được lặp lại mấy lần trong bài thơ? “Tiếng gà trưa” đã khơi gợi ở người cháu những hình ảnh và kỉ niệm gì của tuổi thơ? Em ấn tượng với hình ảnh hoặc kỷ niệm nào nhất? Vì sao?

Hướng dẫn giải: 

- Dòng thơ “Tiếng gà trưa” được lặp lại ba lần.

- Tiếng gà trưa” đã khơi gợi ở người cháu những hình ảnh và kỉ niệm gì của tuổi thơ: con gái mái mơ, con gà mái vàng, bà khum soi trứng, chắt chiu từng quả, cháu tò mò xem gà đẻ trứng bị bà mắng.

- Ấn tượng với hình ảnh bà khum soi trứng, chắt chiu từng quả. Vì hình ảnh thể hiện được sự tần tảo, hy sinh của người bà.

Câu 3. (trang 51 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Người bà hiện lên qua những hình ảnh, chi tiết nào? Qua đó, em có cảm nhận như thế nào về người bà và những tình cảm người cháu dành cho bà?

Hướng dẫn giải: 

- Người bà hiện lên qua những hình ảnh, chi tiết: bà mắng khi cháu xem trộm gà đẻ trứng, tay khum soi trứng, cái quần chéo go rộng dài quét đất, cái áo cánh trúc bâu đi qua nghe sột soạt.

- Người bà hiện lên qua hình ảnh giản dị, tần tảo và giàu đức hy sinh, thể hiện sự chăm lo, yêu thương dành cho cháu.

- Tình cảm giữa bà và cháu được khắc họa một cách sâu sắc, đầy xúc động và chân thành.

Câu 4. (trang 51 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Theo em, vì sao chúng ta thường nhớ về những người thân yêu trong gia đình mỗi khi xa nhà hoặc đối mặt với khó khăn?

Hướng dẫn giải:

Nguyên nhân: họ là điểm tựa tinh thần vững chắc, luôn yêu thương, bao dung và sẵn sàng sẻ chia với chúng ta trong mọi hoàn cảnh.

2. Hướng dẫn Soạn bài Tiếng gà trưa chi tiết và đầy đủ nhất

2.1 Chuẩn bị

- Tác giả Xuân Quỳnh:

• Xuân Quỳnh (1942–1988), tên đầy đủ là Nguyễn Thị Xuân Quỳnh, quê ở làng An Khê, ven thị xã Hà Đông, tỉnh Hà Tây (nay thuộc Hà Nội).
• Bà được coi là một trong những nhà thơ nữ xuất sắc nhất của Việt Nam, nổi tiếng với danh hiệu 'nữ hoàng thơ tình yêu'.
• Thơ của bà thường khắc họa những tình cảm giản dị, gần gũi trong đời sống gia đình và cuộc sống thường nhật, thể hiện rõ nét những rung cảm và khát vọng của một trái tim phụ nữ chân thành, đằm thắm.
• Năm 2011, bà được truy tặng Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật.
• Các tác phẩm tiêu biểu: Chồi biếc (1963), Hoa dọc chiến hào (1968), Lời ru trên mặt đất (1978), Chờ trăng (1981), Tự hát (1984); cùng các tác phẩm thiếu nhi như Mùa xuân trên cánh đồng (1981), Bầu trời trong quả trứng (1982)...

- Bài thơ Tiếng gà trưa được sáng tác trong giai đoạn đầu của cuộc kháng chiến chống Mỹ, lần đầu xuất hiện trong tập thơ Hoa dọc chiến hào (1968) của Xuân Quỳnh.

- Một số kỉ niệm đáng nhớ với người thân như những chuyến du lịch cùng nhau, bữa cơm sum họp ngày Tết…

2.2 Đọc hiểu

Câu 1. (trang 49 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Đọc lướt bài thơ, hãy chỉ ra dòng thơ nào không đủ năm tiếng. Số dòng trong mỗi khổ thơ có giống nhau không?

Hướng dẫn giải:

• Dòng thơ không đủ năm tiếng: “Tiếng gà trưa”.
• Số dòng trong mỗi khổ thơ không giống nhau.

Câu 2. (trang 49 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Hãy xác định vần và nhịp của bài thơ.

Hướng dẫn giải:

• Cách gieo vần linh hoạt: xa - ta, trắng - nắng, tới - mới, quốc - thuộc
• Nhịp thơ: chủ yếu là 2/3 hoặc 3/2

Câu 3. (trang 50 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Những hình ảnh và kỉ niệm nào được gợi lại từ “tiếng gà trưa”?

Hướng dẫn giải:

- Hình ảnh:

• Con gà mái mơ - mình hoa đốm trắng, con gà mái vàng - lông óng như màu nắng.
• Bà khum soi trứng, chắt chiu từng quả để đem bán lấy tiền mua quần áo mới cho cháu.
• Mùa đông tới, trời trở lạnh, bà lại lo lắng đàn gà sẽ chết.

- Kỉ niệm: Người cháu tò mò xem gà đẻ trứng, bị bà mắng “Gà đẻ mà mày nhìn/Rồi sau này lang mặt” khiến đứa cháu lo lắng.

Câu 4. (trang 51 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Những từ ngữ nào diễn tả cảm xúc của người cháu trong bài thơ?

Hướng dẫn giải:

Những từ ngữ diễn tả cảm xúc của người cháu: hạnh phúc, yêu thương.

Câu 5. (trang 51 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Những dòng thơ nào trong khổ thơ cuối có cấu trúc giống nhau?

Hướng dẫn giải:

• Vì lòng yêu Tổ quốc
• Vì xóm làng thân thuộc
• Vì tiếng gà cục tác

3.3 Trả lời câu hỏi

Câu 1. (trang 51 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Cảm xúc nào là cảm xúc xuyên suốt bài thơ Tiếng gà trưa? Cảm xúc đó được khơi gợi từ điều gì? Em hiểu người xưng “cháu” trong bài thơ là ai?

Hướng dẫn giải:

• Cảm xúc xuyên suốt bài thơ Tiếng gà trưa: nỗi nhớ
• Cảm xúc đó được khơi gợi từ tiếng gà trưa.
• Người xưng “cháu” trong bài thơ là người chiến sĩ đã nhiều năm xa nhà.

Câu 2. (trang 51 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Dòng thơ “Tiếng gà trưa” được lặp lại mấy lần trong bài thơ? “Tiếng gà trưa” đã khơi gợi ở người cháu những hình ảnh và kỉ niệm gì của tuổi thơ? Em ấn tượng với hình ảnh hoặc kỷ niệm nào nhất? Vì sao?

Hướng dẫn giải:

- Dòng thơ “Tiếng gà trưa” được lặp lại ba lần.

- Tiếng gà trưa” đã khơi gợi ở người cháu những hình ảnh và kỉ niệm gì của tuổi thơ:

• Hình ảnh: Con gà mái mơ - mình hoa đốm trắng, con gà mái vàng - lông óng như màu nắng; Bà khum soi trứng, chắt chiu từng quả để đem bán lấy tiền mua quần áo mới cho cháu; Mùa đông tới, trời trở lạnh, bà lại lo lắng đàn gà sẽ chết.
• Kỉ niệm: Người cháu tò mò xem gà đẻ trứng, bị bà mắng “Gà đẻ mà mày nhìn/Rồi sau này lang mặt” khiến đứa cháu lo lắng.

- Ấn tượng với hình ảnh bà khum soi trứng, chắt chiu từng quả để đem bán lấy tiền mua quần áo mới cho cháu. Vì hình ảnh trên đã thể hiện được tình yêu thương sâu sắc của bà dành cho cháu, đó cũng là sự tần tảo hy sinh của bà.

Câu 3. (trang 51 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Người bà hiện lên qua những hình ảnh, chi tiết nào? Qua đó, em có cảm nhận như thế nào về người bà và những tình cảm người cháu dành cho bà?

Hướng dẫn giải:

- Người bà hiện lên qua những hình ảnh, chi tiết:

Có tiếng bà vẫn mắng
Gà đẻ mà mày nhìn
Rồi sau này lang mặt!

Tay bà khum soi trứng
Dành từng quả chắt chiu

Bà lo đàn gà toi
Mong trời đừng sương muối

Ôi cái quần chéo go
Ống rộng dài quét đất
Cái áo cánh trúc bâu
Đi qua nghe sột soạt

- Qua đó, người bà hiện lên với vẻ đẹp giản dị, tần tảo và giàu đức hy sinh. Tình cảm bà cháu được thể hiện một cách chân thành và đầy xúc động.

Câu 4. (trang 51 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Theo em, vì sao chúng ta thường nhớ về những người thân yêu trong gia đình mỗi khi xa nhà hoặc đối mặt với khó khăn?

Hướng dẫn giải:

Chúng ta luôn nghĩ về những người thân yêu trong gia đình mỗi khi xa nhà hoặc gặp khó khăn bởi họ chính là điểm tựa vững chắc - những người gắn bó nhất, luôn yêu thương và sẵn sàng chia sẻ trong mọi hoàn cảnh.

3. Hướng dẫn Soạn bài Tiếng gà trưa - Mẫu 2: Chi tiết và sâu sắc

3.1 Tác phẩm

1. Hoàn cảnh sáng tác

- Bài thơ Tiếng gà trưa được sáng tác trong giai đoạn đầu của cuộc kháng chiến chống Mỹ.

- Tác phẩm lần đầu được in trong tập thơ Hoa dọc chiến hào (1968) của Xuân Quỳnh.

2. Thể thơ

• Bài thơ được viết theo thể thơ ngũ ngôn (mỗi câu gồm 5 chữ).
• Cách gieo vần linh hoạt, tạo nhịp điệu nhẹ nhàng.
• Hình ảnh thơ chân thực, giản dị, gần gũi với đời sống.

3. Bố cục

Gồm 3 phần:

• Phần 1: Từ đầu đến “Nghe gọi về tuổi thơ”. Những cảm xúc ban đầu của người cháu khi nghe tiếng gà trưa.
• Phần 2: Tiếp theo đến “Đi qua nghe sột soạt”. Tiếng gà trưa gợi nhớ về những kỉ niệm tuổi thơ.
• Phần 3: Còn lại. Những suy tư và tình cảm sâu lắng của người cháu từ tiếng gà trưa.

3.2 Đọc hiểu

1. Những rung cảm ban đầu của cháu khi nghe tiếng gà trưa

- Hoàn cảnh: Người cháu đang trên đường hành quân, nhìn thấy xóm làng liền ghé vào nghỉ ngơi.

- Âm thanh: tiếng gà “cục tác cục ta” vang lên giữa trưa yên tĩnh.

- Tâm trạng: điệp từ “nghe” kết hợp với ẩn dụ chuyển đổi cảm giác “xao động nắng trưa”, “bàn chân đã mỏi”, “trở về tuổi thơ”.

=> Tiếng gà trưa trở thành âm thanh gọi về những kỉ niệm tuổi thơ.

2. Tiếng gà trưa gợi về những kỉ niệm tuổi thơ

- Kỉ niệm tuổi thơ bên người bà lần lượt hiện ra qua dòng hồi tưởng của người cháu:

- Hình ảnh: con gà mái mơ - mình hoa đốm trắng, con gà mái vàng - lông óng như màu nắng. Đó là hình ảnh thân thuộc, gần gũi với nông thôn.

- Kỉ niệm: người cháu tò mò xem gà đẻ trứng, bị bà mắng “Gà đẻ mà mày nhìn/Rồi sau này lang mặt” khiến đứa cháu lo lắng. Đó là những nỗi lo âu hồn nhiên rất con trẻ.

- Hình ảnh:

• Bà khum soi trứng, chắt chiu từng quả để đem bán lấy tiền mua quần áo mới cho cháu.
• Mùa đông tới, trời trở lạnh, bà lại lo lắng đàn gà sẽ chết.

=> Thể hiện tình cảm của bà dành cho đứa cháu đầy yêu thương, lo lắng.

3. Những suy tư của người cháu từ tiếng gà trưa

- Ý nghĩa của tiếng gà trưa: mang bao nhiêu hạnh phúc, kỉ niệm về người bà.

- Nghệ thuật điệp từ “vì”:

• “lòng yêu tổ quốc”: thể hiện tình yêu đất nước
• “xóm làng thân thuộc”: tình cảm gắn bó với quê hương
• “bà ơi cũng vì bà”: tình yêu thương gia đình

=> Mục đích chiến đấu cao cả, thiêng liêng.

4. Dàn ý bài Tiếng gà trưa

(1) Mở bài

Giới thiệu khái quát về nhà thơ Xuân Quỳnh và bài thơ “Tiếng gà trưa”.

(2) Thân bài

a. Những rung cảm ban đầu của cháu khi nghe tiếng gà trưa

- Hoàn cảnh: Người cháu đang trên đường hành quân, nhìn thấy xóm làng liền ghé vào nghỉ ngơi.

- Âm thanh: tiếng gà “cục tác cục ta” vang lên giữa trưa yên tĩnh.

- Tâm trạng: điệp từ “nghe” kết hợp với ẩn dụ chuyển đổi cảm giác “xao động nắng trưa”, “bàn chân đã mỏi”, “trở về tuổi thơ”.

=> Tiếng gà trưa trở thành âm thanh gọi về những kỉ niệm tuổi thơ.

b. Tiếng gà trưa gợi về những kỉ niệm tuổi thơ

- Kỉ niệm tuổi thơ bên người bà lần lượt hiện ra qua dòng hồi tưởng của người cháu:

- Hình ảnh: con gà mái mơ - mình hoa đốm trắng, con gà mái vàng - lông óng như màu nắng. Đó là hình ảnh thân thuộc, gần gũi với nông thôn.

- Kỉ niệm: người cháu tò mò xem gà đẻ trứng, bị bà mắng “Gà đẻ mà mày nhìn/Rồi sau này lang mặt” khiến đứa cháu lo lắng. Đó là những nỗi lo âu hồn nhiên rất con trẻ.

- Hình ảnh:

• Bà khum soi trứng, chắt chiu từng quả để đem bán lấy tiền mua quần áo mới cho cháu.
• Mùa đông tới, trời trở lạnh, bà lại lo lắng đàn gà sẽ chết.

=> Thể hiện tình cảm của bà dành cho đứa cháu đầy yêu thương, lo lắng.

c. Những suy tư của người cháu từ tiếng gà trưa

- Ý nghĩa của tiếng gà trưa: mang bao nhiêu hạnh phúc, kỉ niệm về người bà.

- Nghệ thuật điệp từ “vì”:

• “lòng yêu tổ quốc”: thể hiện tình yêu đất nước
• “xóm làng thân thuộc”: tình cảm gắn bó với quê hương
• “bà ơi cũng vì bà”: tình yêu thương gia đình

=> Mục đích chiến đấu cao cả, thiêng liêng.

(3) Kết bài

Khẳng định lại giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ Tiếng gà trưa.