Hướng dẫn Soạn bài Thực hành tiếng Việt trang 54 - Cánh diều 10: Ngữ văn lớp 10, tập 2, giúp học sinh nắm vững kiến thức và kỹ năng cần thiết.

EduTOPS mang đến tài liệu Soạn văn 10: Thực hành tiếng Việt trang 54, một nguồn tài nguyên thiết yếu và giàu giá trị học thuật.

Mời các bạn học sinh lớp 10 khám phá nội dung chi tiết được trình bày ngay sau đây, giúp nắm vững kiến thức và kỹ năng cần thiết.

Soạn bài Thực hành tiếng Việt (trang 54)

Câu 1. Tìm và so sánh bộ phận chêm xen trong hai câu dưới đây (trích từ truyện ngắn Ngày cuối cùng của chiến tranh của Vũ Cao Phan). Các bộ phận ấy có tác dụng giống và khác nhau như thế nào?

a. Lúc đó, buổi sáng của một ngày trước Ba mươi tháng Tư, năm người lính đứng bên chiếc cổng sắt xiêu vẹo, phía trong nhô cao một tháp xi măng lênh khênh.

b. Vào phiên liên lạc sớm với trung đoàn, tôi được nhắc tăng cường cảnh giác và được biết thêm rằng ngày hôm nay - rất có thể là ngày hôm nay - các binh đoàn bộ binh sẽ tiến vào nội đô.

Gợi ý:

a.

• Bộ phận chêm xen: phía trong nhô cao một tháp xi măng lênh khênh
• Tác dụng: Bổ sung thông tin về nơi năm người lính đứng.

b.

• Bộ phận chêm xen: rất có thể là ngày hôm nay
• Tác dụng: Nhấn mạnh vào thời gian được nhắc đến, tăng sắc thái biểu cảm cho câu.

Câu 2. Chỉ ra và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ chêm xen trong những ngữ liệu sau:

a. Trước hết, người Hà Nội, kết quả của tinh hoa bốn phương tụ hội, đua trí, đua tài học hỏi người ngoài và nâng cao nên trở thành những người Việt Nam lao động giỏi, làm thợ giỏi, làm thầy cũng giỏi. (Trần Quốc Vượng)

b. Chèo buông, đò ngang trôi theo dòng xuôi về phía hạ nguồn. Ông và dì, một già một trẻ, một lành lặn, một thương tật tựa đỡ vào nhau. Bóng dì và ông in trên mặt sóng lẫn trong bóng chiều cháy đỏ. (Sương Nguyệt Minh)

c. Các chiến sĩ trinh sát của tôi khá đấy. Tôi cũng đã thấy đôi điều ngờ ngợ và giờ đây thì rất nhanh, như một phản ứng nghề nghiệp, tất cả các dữ kiện được xâu lại để bật lên thông tin chủ yếu này: ma xơ Giám đốc đã giấu ai đó - những ai đó - trong nhà nguyện kia vào lúc chúng tôi vừa hành quân đến đây. Ai? (Vũ Cao Phan)

Gợi ý:

a.

• Chêm xen: kết quả của tinh hoa bốn phương tụ hội,
• Tác dụng: Bổ sung thêm thông tin cho câu, làm rõ nguồn gốc và sự hình thành của người Hà Nội.

b.

• Chêm xen: một già một trẻ, một lành lặn, một thương tật
• Tác dụng: Bổ sung thêm thông tin về nhân vật “ông” và “dì”, tạo sự tương phản và làm nổi bật hoàn cảnh của họ.

c.

• Chêm xen: những ai đó
• Tác dụng: Tăng tính biểu cảm cho câu văn, gợi sự bí ẩn và nghi vấn.

Câu 3. Biện pháp tu từ chêm xen trong những câu dưới đây có tác dụng thể hiện nội tâm của nhân vật như thế nào?

a. Cô gái như chùm hoa lặng lẽ
Nhờ hương thơm nói hộ tình yêu

(Anh vô tình anh chẳng biết điều
Tôi đã đến với anh rồi đấy...)

(Phan Thị Thanh Nhàn)

b. Chí Phèo hình như đã trông thấy trước tuổi già của hắn, đói rét và ốm đau, và cô độc, cái này còn đáng sợ hơn đói rét và đau ốm.

(Nam Cao)

Gợi ý:

a. Bộc lộ tình cảm của cô gái một cách kín đáo, thể hiện sự e ấp và tinh tế trong cách bày tỏ tình yêu.

b. Bổ sung thêm thông tin về nỗi sợ của Chí Phèo, làm nổi bật sự cô độc và tuyệt vọng trong tâm hồn nhân vật.

Câu 4. Hãy viết một đoạn văn (khoảng 5 - 7 dòng) có sử dụng biện pháp tu từ chêm xen, sau đó, nhận xét về tác dụng tu từ của chúng.

Gợi ý:

Trước đây, ba anh em Lưu Bị, Quan Vũ và Trương Phi đã tạm thời nương nhờ dưới trướng Tào Tháo. Nhận ra bản chất gian hùng của Tào Tháo, họ quyết định tìm cách rời đi. Tào Tháo sai quân truy đuổi, khiến ba người phải chia lìa, mỗi người một phương. Quan Vũ vì phải bảo vệ hai chị dâu (vợ của Lưu Bị) nên tạm thời đầu hàng Tào Tháo với điều kiện chỉ hàng nhà Hán chứ không hàng Tào (vua Hán lúc này đang bị Tào Tháo khống chế), và hứa sẽ rời đi ngay khi biết tin về Lưu Bị. Tào Tháo ra sức thu phục Quan Vũ bằng cách thết đãi yến tiệc, ban thưởng chức tước, vàng bạc và cả mỹ nữ. Tuy nhiên, Quan Vũ vẫn một lòng hướng về Lưu Bị, thể hiện qua câu nói nổi tiếng: “Thân tại Tào doanh, tâm tại Hán”. Khi nghe tin Lưu Bị đang ở với Viên Thiệu, Quan Vũ lập tức trả lại ấn tín, vàng bạc, lên ngựa tìm anh. Trên đường đi, ông phải đối mặt với nhiều tướng lĩnh của Tào Tháo ngăn cản, nhưng với thanh long đao, Quan Vũ đã chém sáu tướng, vượt qua năm cửa quan. Khi đến Cổ Thành và gặp Trương Phi, Quan Vũ vô cùng vui mừng. Tuy nhiên, Trương Phi lại hiểu lầm rằng Quan Vũ đã phản bội, nên đòi giết ông. Để chứng minh lòng trung thành, Quan Vũ chấp nhận điều kiện của Trương Phi: phải lấy đầu tướng Sái Dương (một thuộc tướng của Tào Tháo) trong ba hồi trống. Chưa đầy một hồi trống, đầu Sái Dương đã lăn dưới đất, và Trương Phi cuối cùng cũng hiểu được tấm lòng trung nghĩa của Quan Vũ.

=> Tác dụng: Giải thích rõ ràng và chi tiết về các sự kiện và nhân vật được nhắc đến trước đó, giúp người đọc hiểu sâu hơn về tình tiết và tính cách nhân vật.