Dàn ý phân tích tác phẩm Dưới bóng hoàng lan (4 Mẫu) - Văn mẫu lớp 10 bộ sách Chân trời sáng tạo

Văn mẫu lớp 10: Dàn ý phân tích Dưới bóng hoàng lan của Thạch Lam cung cấp 4 mẫu dàn ý chi tiết và đầy đủ nhất, giúp học sinh dễ dàng nắm bắt và ghi nhớ kiến thức trọng tâm của tác phẩm.

Dưới bóng hoàng lan không chỉ là câu chuyện về quê hương mà còn là bức tranh chân thực về tình cảm và giá trị của những ký ức đẹp đẽ. Thạch Lam, với ngòi bút tinh tế, đã khắc họa một cách sâu sắc tình cảm gia đình và tình yêu, để lại trong lòng độc giả những cảm xúc lắng đọng dưới bóng hoàng lan dịu dàng. Dưới đây là 4 dàn ý phân tích chi tiết tác phẩm Dưới bóng hoàng lan, mời bạn đọc cùng khám phá. Ngoài ra, bạn có thể tham khảo thêm các bài phân tích về tâm trạng nhân vật Thanh và phân tích tác phẩm Dưới bóng hoàng lan.

Dàn ý phân tích tác phẩm Dưới bóng hoàng lan

1. Mở bài:

- Giới thiệu tác giả Thạch Lam và tác phẩm "Dưới bóng hoàng lan" với những nét đặc sắc về phong cách và chủ đề.

- Khái quát cảm nhận và đánh giá ban đầu về giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm.

2. Thân bài:

2.1. Chủ đề và nội dung chính của tác phẩm:

2.1.1. Chủ đề:

- Tình cảm gia đình - một chủ đề quen thuộc nhưng luôn mang lại nguồn cảm hứng vô tận trong văn học.

- Được thể hiện qua diễn biến tâm trạng phức tạp của nhân vật Thanh, từ lúc trở về quê hương đến khi phải rời đi.

2.1.2. Nội dung chính:

Tác phẩm kể về chuyến về thăm nhà của Thanh - một người con xa quê lên tỉnh làm ăn. Những ký ức tuổi thơ ùa về khiến anh xúc động sâu sắc. Không chỉ được sống trong không gian quen thuộc, anh còn gặp lại người con gái dịu dàng, trong trẻo từng cùng anh nhặt hoa hoàng lan ngày xưa. Sau vài ngày ngắn ngủi, Thanh phải trở lại tỉnh tiếp tục công việc dang dở. Lúc lên đường, tâm trạng anh đan xen giữa niềm vui và nỗi buồn.

2.2. Phân tích nội dung tác phẩm:

2.2.1. Khi Thanh vừa trở về nhà:

- Khung cảnh ngoài nhà:

• Con đường lát gạch Bát Tràng phủ đầy rêu phong, gợi nhớ về thời gian.
• Vòm cây xanh mát dịu, che chở khỏi cái nắng gay gắt bên ngoài.
• Mùi hương lá tươi non thoang thoảng trong không khí.
• Khung cảnh ngập tràn ánh sáng tự nhiên, tạo cảm giác bình yên.
• Không gian yên tĩnh, tách biệt khỏi sự ồn ào, xô bồ của cuộc sống hiện đại.

=> Không gian dịu mát mang lại cảm giác thư thái, nhẹ nhàng, như xoa dịu mọi mệt mỏi trong tâm hồn.

- Khung cảnh trong nhà:

• Không gian tối và dịu mát.
• Cảnh vật vẫn nguyên vẹn như xưa, không hề thay đổi.
• Sự yên lặng và trầm tịch bao trùm.

=> Sự im ắng của không gian quen thuộc khiến Thanh xúc động đến nghẹn ngào, mãi mới cất lên tiếng gọi khẽ: "Bà ơi!".

2.2.2. Trong khoảng thời gian ở nhà:

* Cảm xúc với người bà đáng kính:

- Vui mừng, xúc động khi gặp lại bà:

• Hình ảnh bà hiện lên với đôi mắt hiền từ, mái tóc bạc trắng, tay chống gậy trúc.
• Ánh mắt bà nhìn cháu đầy âu yếm và trìu mến.

-> Sự thân thương ấy khiến Thanh cảm động, vội vã chạy đến bên bà.

- Cảm thấy bản thân mình nhỏ bé trước tình yêu thương của bà:

• Sự đối lập giữa hai bà cháu: "Thanh đi bên bà, người thẳng, mạnh mẽ, cạnh bà cụ gầy còng".
• Thanh cảm nhận được sự che chở của bà dành cho mình, từ thuở nhỏ đến tận bây giờ.

- Xúc động khôn nguôi khi nhận được tình yêu thương của bà:

• Bà lo lắng khi cháu phải đi bộ dưới cái nắng gắt.
• Bà ân cần phủi giường, sửa chiếu, xếp gối để cháu nghỉ ngơi, trong khi bà đi chuẩn bị cơm.
• Nhẹ nhàng buông màn, đuổi muỗi cho cháu như những ngày thơ ấu.

-> Những hành động ân cần của bà khiến Thanh "ứa nước mắt", xót xa khi nghĩ đến việc bà phải sống một mình.

* Cảm xúc với Nga:

- Bất ngờ khi vừa mới gặp lại:

• Chăm chú quan sát dáng vẻ xinh xắn, dịu dàng của Nga.
• Cuộc trò chuyện thân mật gợi lại bao kỷ niệm ngọt ngào thuở nào.

- Tình cảm chớm nở trong sáng, tinh khôi:

• Thanh thường xuyên quan sát, ngắm nhìn vẻ đẹp dịu dàng, thanh thoát của Nga.
• Hai người cùng nhau dạo bước thăm vườn, đi dưới bóng hoàng lan cao lớn, tỏa hương thơm ngát.
• Sự bày tỏ chân thành của Nga: "Những ngày em đến đây hái hoa, em nhớ anh quá".
• Cái nắm tay nhẹ nhàng của hai người trong không gian ngập tràn hương hoa hoàng lan.

=> Gợi lên sự ngọt ngào, dịu êm trong tâm hồn Thanh.

2.2.3. Khi Thanh rời đi:

- Vali nặng trĩu những món quà bà chuẩn bị, Thanh đứng nghe lời dặn dò ân cần của bà -> Tình yêu thương vô bờ bến của bà dành cho cháu. Dù có lớn khôn đến đâu, Thanh vẫn mãi là đứa trẻ "bé bỏng" trong mắt bà.

- Tâm trạng bâng khuâng, lưu luyến, "nửa buồn nửa vui":

• Buồn vì phải rời xa quê hương yên bình, nơi chứa đầy tình yêu thương.
• Vui vì biết rằng mình luôn có một nơi để trở về, nơi có người luôn đợi chờ và nhớ thương mình.

2.2.4. Hình ảnh cây hoàng lan:

- Xuất hiện xuyên suốt tác phẩm như một biểu tượng.

- Tượng trưng cho những người phụ nữ quan trọng trong cuộc đời Thanh:

• Người bà tảo tần, giàu đức hi sinh.
• Nga - cô gái dịu dàng, thủy chung, trong sáng.

=> Cây hoàng lan là nhân chứng chứng kiến sự trưởng thành của Thanh và Nga, đồng thời cũng là minh chứng cho sự già đi của người bà.

2.3. Đánh giá tác phẩm:

2.3.1. Nội dung:

- Cảm nhận sự bình yên, thanh thản của quê hương qua từng chi tiết nhỏ.

- Ca ngợi tình cảm gia đình thiêng liêng, gần gũi và ấm áp.

- Ca ngợi tình yêu trong sáng, thủy chung, đẹp đẽ và đầy cảm xúc.

2.3.2. Nghệ thuật:

- Ngôn ngữ giản dị, gần gũi nhưng vẫn toát lên vẻ tinh tế, sâu sắc.

- Lối kể chuyện nhẹ nhàng, khéo léo đan xen giữa quá khứ và hiện tại.

- Giọng văn tha thiết, dịu dàng, mang đậm chất trữ tình.

3. Kết bài:

- Khẳng định lại thông điệp và giá trị nhân văn mà tác phẩm muốn truyền tải.

- Liên hệ mở rộng, gợi suy ngẫm về tình cảm gia đình và quê hương trong cuộc sống hiện đại.

Dàn ý phân tích truyện Dưới bóng hoàng lan

I. Mở bài

Dưới ngòi bút tài hoa của Thạch Lam, tác phẩm "Dưới bóng hoàng lan" không chỉ là một câu chuyện đơn thuần mà còn là hành trình khám phá thế giới tình cảm gia đình đầy dịu dàng và sâu lắng. Hãy cùng bước vào không gian quê hương, nơi những ký ức, cảm xúc và mối tình ngọt ngào lưu lại như hương thơm dịu nhẹ của hoa hoàng lan.

II. Thân bài:

2.1. Chủ đề và nội dung chính của tác phẩm:

2.1.1. Chủ đề:

"Dưới bóng hoàng lan" xoay quanh chủ đề tình cảm gia đình, một chủ đề gần gũi và thiêng liêng trong trái tim mỗi người. Tác phẩm khám phá những giá trị giản dị nhưng bền vững trong ký ức về gia đình, nơi là nền tảng vững chắc cho mỗi con người.

2.1.2. Nội dung chính:

Hành trình trở về quê hương của Thanh, người con xa xứ, là một hành trình đầy xúc động. Những ký ức tuổi thơ như làn sương mỏng manh phủ lên mảnh đất quê hương, và tình yêu thương vô bờ của người bà khiến không gian ngôi nhà trở nên ấm áp. Không chỉ vậy, mối tình chớm nở giữa Thanh và Nga, như những bông hoàng lan nở rộ, biến ngôi nhà thành một thế giới tuyệt vời của tình yêu và hạnh phúc.

2.2. Phân tích nội dung tác phẩm:

2.2.1. Khi Thanh vừa trở về nhà:

Khung cảnh bên ngoài và bên trong ngôi nhà được tác giả miêu tả tinh tế, tạo nên một không gian yên bình và tràn ngập ánh sáng. Con đường lát gạch Bát Tràng phủ đầy rêu phong như những nốt nhạc mộng mơ, và vòm cây xanh mát như chiếc ô che chở khỏi cái nắng gắt. Mùi hương lá tươi non thoang thoảng, cùng không gian yên tĩnh khiến Thanh cảm nhận được sự bình yên, nơi chứa đựng tình yêu và ký ức.

2.2.2. Trong khoảng thời gian ở nhà:

• Cảm xúc đặc biệt dành cho người bà được Thạch Lam khắc họa một cách tinh tế. Hình ảnh bà với đôi mắt hiền từ, tay chống gậy trúc, và ánh nhìn tràn đầy tình thương, giúp độc giả cảm nhận sâu sắc tình mẫu tử qua những đoạn văn nhẹ nhàng nhưng đầy xúc động.
• Cảnh gặp lại Nga cũng được miêu tả tươi sáng và ấm áp. Hình ảnh hai người dạo bước dưới bóng hoàng lan là sự hồi tưởng về những ký ức ngọt ngào và mối tình thơ ngây.

2.2.3. Khi Thanh rời đi:

Hình ảnh chiếc vali nặng trĩu, những lời dặn dò cuối cùng của bà, và cảm xúc "nửa buồn nửa vui" khiến khoảnh khắc chia ly trở nên sâu sắc và đầy ý nghĩa.

2.2.4. Hình ảnh cây hoàng lan:

Cây hoàng lan trở thành biểu tượng, đại diện cho sự trưởng thành của Thanh và mối tình chớm nở với Nga. Hình ảnh những bông hoàng lan nở rộ như những ký ức in sâu trong tâm trí nhân vật, khiến câu chuyện trở nên sống động và giàu cảm xúc.

2.3. Đánh giá tác phẩm:

"Dưới bóng hoàng lan" không chỉ là câu chuyện về tình cảm gia đình, mà còn là bức tranh về tình yêu đẹp đẽ và ý nghĩa. Tác giả không chỉ khắc họa chủ đề quen thuộc về gia đình, mà còn làm nổi bật giá trị của nó qua từng chi tiết nhỏ. Lối viết giản dị, nhẹ nhàng nhưng chứa đựng chiều sâu, khiến độc giả không chỉ đọc mà còn trải nghiệm những cảm xúc và suy ngẫm sâu sắc về ý nghĩa thực sự của mái nhà và tình yêu.

III. Kết bài:

"Dưới bóng hoàng lan" không chỉ là một tác phẩm văn học, mà còn là hành trình tìm kiếm tình cảm, hồi sinh ký ức và khám phá giá trị của những điều giản dị nhất trong cuộc sống. Mỗi trang văn của Thạch Lam là hơi thở của quê hương, là sự chân thành và ấm áp mà ai cũng trân quý. Cuối cùng, "Dưới bóng hoàng lan" là bản nhạc dịu dàng, đưa ta trở về với nguồn cảm hứng và ý nghĩa thực sự của gia đình.

Dàn ý phân tích Dưới bóng hoàng lan

1. Mở bài:

• Giới thiệu tác giả Thạch Lam
• Giới thiệu tác phẩm Dưới bóng hoàng lan

2. Thân bài:

2.1. Nội dung chính và chủ đề của văn bản:

- Nội dung chính: Truyện kể về chuyến về quê thăm bà của nhân vật Thanh sau thời gian lên tỉnh làm ăn. Tại ngôi nhà thân thuộc, những kỷ niệm ngọt ngào ùa về trong tâm trí anh. Sau vài ngày ở nhà, anh trở lại tỉnh để tiếp tục công việc. Trong ngày ra đi, anh nghĩ mình sẽ thường xuyên trở về.

- Chủ đề: Giá trị của tình cảm gia đình đối với mỗi cá nhân.

2.2. Phân tích nội dung:

* Tâm trạng của nhân vật Thanh khi vừa trở về nhà:

- Vẻ đẹp của không gian khu vườn và trong nhà khiến Thanh vô cùng xúc động:

Cảm xúc của Thanh khi bước vào khu vườn: "mát hẳn cả người", cảm thấy nghẹn ngào, mãi mới cất được tiếng gọi khẽ "Bà ơi".

Cảm thấy mọi sự ồn ào bên ngoài đều dừng lại ở bậc cửa.

=> Đó là nỗi xúc động không thể diễn tả thành lời của người con xa quê nay được trở về với mái nhà thân yêu.

* Tâm trạng của Thanh khi ở bên bà:

- Cảm động, mừng rỡ khi gặp lại bà.

- Cảm thấy mình thật nhỏ bé khi bên bà:

• Sự đối lập giữa dáng người thẳng của Thanh và cái lưng còng của bà đã diễn tả nỗi xúc động sâu sắc trong lòng anh. Dù đã trưởng thành, Thanh vẫn luôn cảm thấy mình nhỏ bé khi đứng bên bà.
• Mỗi lần trở về, Thanh đều tìm thấy sự bình yên và thư thái vì biết rằng bà luôn chờ đợi anh.
• Trong khoảnh khắc ấy, mùi hương hoàng lan khiến anh nhớ lại những ký ức tuổi thơ.

- Xúc động khi nhận được tình yêu thương của bà:

• Nghe tiếng bà bước vào, Thanh giả vờ ngủ.
• Nằm yên, không dám cử động, chờ đến khi bà đi ra.

=> Cảm nhận được tình yêu thương của bà, Thanh xúc động đến nghẹn ngào.

* Cảm xúc của Thanh đối với Nga:

- Bất ngờ khi nghe thấy giọng nói quen thuộc của Nga:

• Chăm chú quan sát vẻ xinh xắn, dịu dàng của Nga.
• Vui vẻ dùng bữa cùng Nga, có lúc tưởng chừng Nga là em gái ruột của mình.

- Ngại ngùng:

• Nhớ lại hình ảnh đôi bàn chân nhỏ nhắn, lấm tấm cát của Nga ngày xưa rồi mỉm cười.
• Dắt Nga đi thăm vườn, cảm nhận mùi hương hoàng lan thoảng trong mái tóc của cô.
• Nghe câu nói của Nga, Thanh không biết nói gì, chỉ biết vít nhẹ cành hoa trong tay để Nga tìm kiếm.

- Cảm xúc thương yêu:

Nắm lấy tay Nga, giữ yên trong tay mình.

=> Cảm thấy một điều gì đó ngọt ngào, dịu êm trong tâm hồn.

* Tâm trạng của Thanh trong buổi sáng lên tỉnh:

- Bâng khuâng, lưu luyến:

• Cảm thấy nửa vui nửa buồn.
• Nghĩ đến căn nhà thân yêu và hình bóng Nga.

2.3. Đánh giá:

a. Về nội dung:

- Tác phẩm mang đến cho người đọc cảm nhận sâu sắc về sự bình yên của mái nhà và quê hương.

Đồng thời, tác phẩm còn ca ngợi tình cảm gia đình thiêng liêng và đẹp đẽ.

b. Về nghệ thuật:

- Ngôn từ tinh tế, giàu cảm xúc.

- Lối kể chuyện nhẹ nhàng, khéo léo đan xen giữa quá khứ và hiện tại.

- Giọng văn tha thiết, dịu dàng, đầy chất trữ tình.

3. Kết bài: Khẳng định giá trị nghệ thuật và ý nghĩa nhân văn của tác phẩm.

Lập dàn ý phân tích Dưới bóng hoàng lan

1. Mở bài: Giới thiệu tác giả, tác phẩm.

2. Thân bài:

2.1. Nội dung chính và chủ đề của văn bản:

- Nội dung chính: Truyện kể về chuyến về quê thăm bà của nhân vật Thanh sau thời gian lên tỉnh làm ăn. Tại ngôi nhà thân thuộc, những kỷ niệm ngọt ngào ùa về trong tâm trí anh. Sau vài ngày ở nhà, anh trở lại tỉnh để tiếp tục công việc. Trong ngày ra đi, anh nghĩ mình sẽ thường xuyên trở về.

- Chủ đề: Giá trị của tình cảm gia đình đối với mỗi cá nhân.

2.2. Phân tích nội dung:

* Tâm trạng của nhân vật Thanh khi vừa trở về nhà:

- Vẻ đẹp của không gian khu vườn và trong nhà khiến Thanh vô cùng xúc động:

• Cảm xúc của Thanh khi bước vào khu vườn: "mát hẳn cả người", cảm thấy nghẹn ngào, mãi mới cất được tiếng gọi khẽ "Bà ơi".
• Cảm thấy mọi sự ồn ào bên ngoài đều dừng lại ở bậc cửa.

=> Đó là nỗi xúc động không thể diễn tả thành lời của người con xa quê nay được trở về với mái nhà thân yêu.

* Tâm trạng của Thanh khi ở bên bà:

- Cảm động, mừng rỡ khi gặp lại bà.

- Cảm thấy mình thật nhỏ bé khi bên bà:

• Sự đối lập giữa dáng người thẳng của Thanh và cái lưng còng của bà đã diễn tả nỗi xúc động sâu sắc trong lòng anh. Dù đã trưởng thành, Thanh vẫn luôn cảm thấy mình nhỏ bé khi đứng bên bà.
• Mỗi lần trở về, Thanh đều tìm thấy sự bình yên và thư thái vì biết rằng bà luôn chờ đợi anh.
• Trong khoảnh khắc ấy, mùi hương hoàng lan khiến anh nhớ lại những ký ức tuổi thơ.

- Xúc động khi nhận được tình yêu thương của bà:

• Nghe tiếng bà bước vào, Thanh giả vờ ngủ.
• Nằm yên, không dám cử động, chờ đến khi bà đi ra.

=> Cảm nhận được tình yêu thương của bà, Thanh xúc động đến nghẹn ngào.

* Cảm xúc của Thanh đối với Nga:

- Bất ngờ khi nghe thấy giọng nói quen thuộc của Nga:

• Chăm chú quan sát vẻ xinh xắn, dịu dàng của Nga.
• Vui vẻ dùng bữa cùng Nga, có lúc tưởng chừng Nga là em gái ruột của mình.

- Ngại ngùng:

• Nhớ lại hình ảnh đôi bàn chân nhỏ nhắn, lấm tấm cát của Nga ngày xưa rồi mỉm cười.
• Dắt Nga đi thăm vườn, cảm nhận mùi hương hoàng lan thoảng trong mái tóc của cô.
• Nghe câu nói của Nga, Thanh không biết nói gì, chỉ biết vít nhẹ cành hoa trong tay để Nga tìm kiếm.

- Cảm xúc thương yêu:

Nắm lấy tay Nga, giữ yên trong tay mình.

=> Cảm thấy một điều gì đó ngọt ngào, dịu êm trong tâm hồn.

* Tâm trạng của Thanh trong buổi sáng lên tỉnh:

- Bâng khuâng, lưu luyến:

• Cảm thấy nửa vui nửa buồn.
• Nghĩ đến căn nhà thân yêu và hình bóng Nga.

2.3. Đánh giá:

a. Về nội dung:

- Tác phẩm mang đến cho người đọc cảm nhận sâu sắc về sự bình yên của mái nhà và quê hương. Đồng thời, nó còn ca ngợi tình cảm gia đình thiêng liêng và đẹp đẽ.

b. Về nghệ thuật:

- Ngôn từ tinh tế, giàu cảm xúc.

- Lối kể chuyện nhẹ nhàng, khéo léo đan xen giữa quá khứ và hiện tại.

- Giọng văn tha thiết, dịu dàng, đầy chất trữ tình.

3. Kết bài: Khẳng định giá trị nghệ thuật và ý nghĩa nhân văn của tác phẩm.