Bài thơ 'Bài ca nhà tranh bị gió thu phá' của thi hào Đỗ Phủ: Tác phẩm bất hủ về nỗi đau và sự mất mát

Bài ca nhà tranh bị gió thu phá của Đỗ Phủ không chỉ khắc họa nỗi đau của nhà thơ khi chứng kiến căn nhà tranh bị gió thu tàn phá, mà còn thể hiện khát vọng sâu sắc về một mái nhà vững chãi, nơi có thể che chở cho những người nghèo khổ giữa thiên hạ. Bài thơ là tiếng lòng của một tâm hồn nhân hậu, luôn hướng về những mảnh đời bất hạnh.

EduTOPS mang đến tài liệu chi tiết về nhà thơ Đỗ Phủ và tác phẩm "Bài ca nhà tranh bị gió thu phá", giúp độc giả hiểu sâu hơn về nội dung và ý nghĩa nhân văn của bài thơ.

Bài ca nhà tranh bị gió thu phá: Khúc ca về nỗi đau và khát vọng nhân văn của Đỗ Phủ

Phiên âm:

Bát nguyệt thu cao phong nộ hào,
Quyển ngã ốc thượng tam trùng mao.
Mao phi độ giang sái giang giao.
Cao giả quải quyến trường lâm sao,
Hạ giả phiêu chuyển trầm đường ao.
Nam thôn quần đồng khi ngã lão vô lực,
Nhẫn năng đối diện vi đạo tặc.
Công nhiên bão mao nhập trúc khứ,
Thần tiều khẩu táo hô bất đắc.
Quy lai ỷ trượng tự thán tức.

Nga khoảnh phong định vân mặc sắc,
Thu thiên mạc mạc hướng hôn hắc.
Bố khâm đa niên lãnh tự thiết.
Kiều nhi ác ngoa đạp lý liệt.
Sàng đầu ốc lậu vô can xứ,
Vũ cước như ma vị đoạn tuyệt.
Tự kinh táng loạn thiểu thuỵ miên,
Trường dạ chiêm thấp hà do triệt.

An đắc quảng hạ thiên vạn gian,
Ðại tí thiên hạ hàn sĩ câu hoan nhan,
Phong vũ bất động an như san.
Ô hô, hà thời nhãn tiền đột ngột kiến thử ốc,
Ngô lư độc phá thụ đống tử diệc túc.

Dịch thơ:

Tháng tám, thu cao, gió thét già,
Cuộn mất ba lớp tranh nhà ta.
Tranh bay sang sông rải khắp bờ,
Mảnh cao treo tót ngọn rừng xa,
Mảnh thấp bay lộn vào mương sa.
Trẻ con thôn nam khinh ta già không sức,
Nỡ nhè trước mặt xô cướp giật,
Cắp tranh đi tuốt vào luỹ tre,
Môi khô miệng cháy gào chẳng được,
Quay về chống gậy lòng ấm ức!

Giây lát, gió lặng, mây tối mực,
Trời thu mịt mịt đêm đen đặc.
Mền vải lâu năm lạnh tựa sắt,
Con nằm xấu nết đạp lót nát,
Đầu giường, nhà dột chẳng chừa đâu,
Dày hạt mưa, mưa, mưa chẳng dứt,
Từ trải cơn loạn ít ngủ nghê,
Đêm dài ướt át sao cho trót?

Ước được nhà rộng muôn ngàn gian,
Khắp thiên hạ, kẻ sĩ nghèo đều hân hoan,
Gió mưa chẳng núng, vững vàng như thạch bàn,
Than ôi! Bao giờ nhà ấy sừng sững dựng trước mắt,
Riêng lều ta nát, chịu chết rét cũng được!

(Khương Hữu Dụng dịch, trong Thơ Đỗ Phủ, NXB Văn học, Hà Nội, 1962)

I. Đôi nét về tác giả Đỗ Phủ

- Đỗ Phủ (712 - 770), tự Tử Mĩ, hiệu Thiếu Lăng, là một trong những nhà thơ lừng danh của Trung Quốc thời nhà Đường.

- Ông từng làm quan trong một thời gian ngắn ngủi nhưng phần lớn cuộc đời sống trong cảnh nghèo khổ, bệnh tật.

- Năm 755, khi tướng An Lộc Sơn khởi binh chống triều đình, Đỗ Phủ không được trọng dụng và cũng muốn tránh hiểm họa nên cáo quan về quê ở phía tây Nam.

- Đỗ Phủ cùng với Lý Bạch được xem là hai nhà thơ vĩ đại và có ảnh hưởng sâu sắc nhất trong lịch sử văn học Trung Quốc.

- Một số tác phẩm tiêu biểu của ông bao gồm:

• Tập thơ Ngao du nam bắc (731 - 745)
• Tập thơ Trường An khốn đốn (746 - 755)
• Tập thơ Lưu vong làm quan (756 - 759)
• Tập thơ Phiêu bạc tây nam (760 - 770)

II. Giới thiệu về tác phẩm Bài ca nhà tranh bị gió thu phá của Đỗ Phủ

1. Hoàn cảnh sáng tác

- Năm 760, nhờ sự giúp đỡ của bạn bè và người thân, Đỗ Phủ đã dựng được một ngôi nhà tranh bên cạnh Cán Hoa, phía Tây Thành Đô.

- Chẳng bao lâu sau khi dọn đến, căn nhà tranh của ông bị gió thu tàn phá. Sự kiện này đã thôi thúc ông sáng tác bài thơ Bài ca nhà tranh bị gió thu phá để ghi lại nỗi đau và tâm trạng của mình.

- Tác phẩm này không chỉ là một trong những bài thơ nổi tiếng nhất của Đỗ Phủ mà còn là minh chứng cho bút pháp hiện thực sâu sắc và tinh thần nhân đạo cao cả, có ảnh hưởng lớn đến nền thơ ca Trung Hoa sau này.

2. Bố cục

Bài thơ được chia thành 4 phần chính:

• Phần 1. Khổ thơ thứ nhất: Miêu tả cảnh nhà tranh bị gió thu tàn phá.
• Phần 2. Khổ thơ thứ hai: Cảnh lũ trẻ trong thôn đến cướp tranh.
• Phần 3. Khổ thơ thứ ba: Cuộc sống khốn khó của gia đình trong đêm nhà tranh bị phá.
• Phần 4. Khổ thơ thứ tư: Khát vọng và mong ước của nhà thơ về một tương lai tươi sáng hơn.

3. Nội dung

Bài thơ không chỉ khắc họa nỗi khổ của nhà thơ khi chứng kiến căn nhà tranh bị gió thu tàn phá mà còn thể hiện khát vọng cao cả về một mái nhà vững chắc, nơi có thể che chở cho những người nghèo khổ giữa thiên hạ.

4. Nghệ thuật

Bài thơ kết hợp nhuần nhuyễn nhiều phương thức biểu đạt, với hình ảnh chân thực và giàu sức gợi, tạo nên một tác phẩm giàu giá trị nghệ thuật và nhân văn.